Principi organske proizvodnje nalažu uspostavljanje posebenog agroekosistema, tj odgovarajućeg odnosa između korisnih i štetnih organizama. Pravljenjem posebnog okruženja u voćnjaku ostvaruju se uslovi za naseljavanje korisnih organizama i pogodni uslovi za biološku kontrolu štetočina.

U prirodnom ekosistemu svaki organizam ima određenu funkciju i sastavni je deo lanca ishrane. Podizanjem zasada na određenoj površini neminovno se taj prirodni ekosistem narušava i uspostavlja se novi agroekološki ekosistem.



U zasadima jabuke najačešće se gaji mali broj sorti čime se ostvraruju veoma povoljni uslovi za razvoj određenih fitofagnih i fitopatogenih organizama koji inače ne postoje u prirodnim uslovima ili su prisutni u mnogo manjem obimu. Ovi organizmi se veoma brzo šire i prouzrokuju značajne štete zbog postojanja povoljnih uslova za njihov razvoj i zbog nepostojanja ili malog broja prirodnih neprijatelja.

Principi organske proizvodnje nalažu uspostavljanje posebenog agroekosistema, tj odgovarajućeg odnosa između korisnih i štetnih organizama. Pravljenjem posebnog okruženja u voćnjaku ostvaruju se uslovi za naseljavanje korisnih organizama i pogodni uslovi za biološku kontrolu štetočina.

Cilj uspostavljanja odgovarajuće ravnoteže između ovih organizama jeste smanjenje upotrebe pesticida u zaštiti bilja. Samo onda kada više ne postoje mogućnosti za prirodnu regulaciju štetočina dozvoljena je upotreba pesticida koji su predviđeni zakonom o organskoj proizvodnji.

Zbog posebnosti organske i integralne proizvodnje u odnosu na kovencionalnu proizvodnju, neophodno je unaprediti biodiverzitet u voćnjaku i stvoriti takve agroekološke uslove koji će pogodovati naseljavanju korisnih organizama. U organskoj proizvodnji voća preporučuju se sledeće mere radi unapređenja biodiverziteta:

- na ivicama voćnjaka se ostavljaju živice i žbunje kao sklonište i mesto razmnožavanja za mnoge vrste,

- međuredni prostori u voćnjaku prekriveni su samoniklim ili gajenim travnim prekrivačem i kose se po potrebi;

- redovi se ne održavaju u čistom stanju u toku čitave godine;

- trake samoniklog bilja ili ekoivičnjaci nalaze se svuda na ivicama parcela;


- neproizvodne parcele se ne mulčiraju, nego se kose kao kultivisane ili ekstenzivne livade;

- samoniklo rastinje raste na delovima koji se ne koriste za proizvodnju voća;

- žive ograde od različitih biljnih vrsta hrana su i sklonište životinjama;

- pojedinačna stabla i stari ekstenzivni voćnjaci se zadržavaju i kultivišu;

- podstiče se naseljavanje pojedinih predatorskih životinjskih vrsta;

- staze od samoniklog i gajenog bilja formiraju se na parceli na kojoj se planira sadnja.

- pravljenje skloništa za lasice, ježeve, rovčice, razne zmije i druge korisne životinje, isto tako i gomile kamenja i slična mesta za skrivanje,

- postavljanje sedalice za ptice grabljivice (mišar, soko, sova i dr) iznad krune voćaka,


- postavljanje kućica za ptice senice u kruni voćaka,

- posude sa slamom treba vešati u kruni voćaka kao sklonište za uholažu.



U borbi protiv ekonomski najznačajnijih bolesti: prouzrokovača čađave pegavosti lista i krastavosti plodova jabuke (Venturia inaekualis), pepelnice (Podosphaera leucotricha) i bakteriozne plamenjače (Ervinia amilovora) u organskoj proizvodnji se koriste preparati na bazi bakra, sumpora i kalcijum polisulfida. U poslednjih nekoliko godina u suzbijanju V. inaekualis koristi se i kalijum bikarbonat. Ove aktivne materije, izuzev kalijum-bikarbonata, deluju preventivno i nemaju kurativni efekat. Zato je veoma značajno u organskoj proizvodnji postojanje dobrog sistema za prognozu bolesti.


Biološke metode zaštite imaju mnogo veću primenu u okviru borbe protiv ekonomski najznačajnijih štetočina jabuke. Tako, na primer, veoma je značajno očuvanje populacije osica (Aphelinus mali) i uholaža (Forrficula auricularia) radi kontrole krvave vaši. Dalje, u organskoj proizvodnji stoji na raspolaganju preparat na bazi Tiphlodromus piri, prirodnih predatora crvenog pauka koji ima značajnu ulogu u regulisanju brojnosti ove štetočine. U cilju sprečavanja zaštite jabuke, pored bioloških metoda u organskoj proizvodnji jabuke primene su našle i druge metode kao što su biotehnološke (upotreba feromona), fizičke (postavljanje mreža) i kao poslednje rešenje hemijske metode (upotreba biopesticida).



Marko Dorić, dipl. inž. master
Poljoprivredni fakultet, Novi Sad