U toku zimskog mirovanja svi fiziološki procesi kod voćaka svedeni su na minimum. Mirovanje voćaka je posledica prilagođavanja uslovima nastanka. Kod većine kontinentalnih vrsti voćaka mirovanje traje 5-6 meseci, a u našim uslovima počinje krajem oktobra, a završava se početkom marta. Period zimskog mirovanja deli se na: početno, duboko-biološko (obavezno), ekološko (prinudno) i završno mirovanje.


Početno zimsko mirovanje nastaje znatno pre opadanja lišća. U ovom periodu dolazi do „ kaljenja „ voćaka, što podrazumeva odvijanje biohemijskih procesa usmerenih u pravcu sinteze zaštitnih materija u cilju povećanja otpornosti tkiva prema niskim temperaturama. Proces kaljenja prati nakupljanje ugljenih hidrata i njihov prelazak u hidrolizirajuće forme. Pri temperaturama nešto nižim od 0°S dolazi do pretvaranja skroba u šećer i na taj način se povećava otprnost ćelija prema mrazevima. Pri još nižim temperaturama, sadržaj šećera i lipida u ćelijama se povećava uz istovremeno odvajanje protoplazme od zida ćelija i značajno dehidratisanje ćelije. Ovaj proces se nastavlja i u periodu fiziološkog mirovanja.


Duboko-biološko (obavezno) mirovanje predstavlja nastavak početnog mirovanja pri neophodnoj sumi niskih temperatura. Ovaj period različito traje kod pojedinih vrsti voćaka, s tim da fiziološka potreba mirovanja traje 15-60 dana. Za uspešno fiziološko mirovanje neophodne su temperature niže od 5°S (0°S do 5°S) dok temperature više od 5°S produžavaju ovaj period. Kod većine kontinentalnih vrsta za uspešno formiranje cvetova neophodno je 800 do 1.200 časova sa temperaturom od oko 5°S. Broj dana za fiziološko mirovanje kod pojedinih vrsti se razlikuje i kreće npr: kod jabuke 45-60 dana, kod kruške 45 dana, kod breskve 45-60 dana...



Prema stabilnosti perioda fiziološkog mirovanja voće se deli u dve grupe:

1. Voćke sa kratkim i nestabilnim zimskim mirovanjem, gde spadaju badem, kajsija, šljiva, trešnja, višnja i neke sorte krušaka. Kod navedenih vrsti mirovanje traje 15-30 dana.

2. Voćke da dugim i stabilnim mirovanjem, gde spada jabuka breskva, većina sorti krušaka.


Kod navedenih vrsti mirovanje traje 45-60 dana. Prinudno-ekološko mirovanje je posledica delovanja niskih temperatura koje traju i posle fiziološkog mirovanja, nakon koga su voćke spremne za vegetaciju. U uslovima umereno kontinentalne klime period sa niskim temperaturama traje duže nego što su fiziološke potrebe voćaka.


Završno mirovanje predstavlja prelaz iz mirovanja u vegetaciju, kada se dešavaju procesi suprotni procesu kaljenja. U ovom periodu povećava se količina vode u ćelijama i počinje kretanje sokova od korena i starijih delova ka mlađim delovima stabla. Ovaj proces teče postepeno i ne javlja se istovremeno na svim delovima stabla. U godinama sa većim temperaturnim kolebanjima, dolazi do oštećenja delova stabla koji su izloženi jačem zagrevanju (pucanje kore debla i skeletnih grana). Pod uticajem niskih temperatura ovaj proces se ne može zaustaviti.


korišćena literatura „Voćarstvo“ Prof.Dr. Milovan Veličković



Biljana Nikolić, dipl.inž.polj.