Niski tuneli su nešto noviji način intenzivne proizvodnje jagode sa smanjenim rizikom. Visine su 40 do 60 cm, a širine 50 do 150 cm. Najčešće imaju jednu gredicu sa dva reda jagoda na PE foliji. Funkcionalni su, a svakako i po visini investicionih troškova, koji se mogu otplatiti posle prve godine gajenja, veoma rentabilni.


Njime se postiže zaštita jagode od poznih prolećnih mrazeva koji uglavnom nanose najveće štete u vidu izmrzavanja prvih serija cvasti i plodova i tako odnose prvi rod koji je najkomercijalniji i čini oko 20% ukupnog roda. Plodovi sazrevaju ranije za 10 i više dana nego na otvorenom polju, zaštitu je lakše sprovoditi, berba je lakša jer su plodovi suvi i čisti. Proizvodnja se zasniva u zavisnosti od potreba tržišta i najboljih efekata prodaje.


Niski tuneli se mogu se postavljati ručno i mašinski. Ručno se postavljaju uz pomoć plastičnih lukova ili drvenog pruća (bagrenac) preko kojih se ručno zateže providna PE folija debljine 75 mikrona.Folija se preko lukova pričvršćuje sigurnosnim plastičnim kanapom ili lučnim nosačima postavljenim preko pokrovne folije.

















Mašinsko postavljanje niskih tunela obavlja se specijalnim mašinama,koje su dosta skupe. Istovremeno mašina postavlja lukove od gvožđa presvučene plastikom na svakih 1-2 m rastojanja i preko njih zateže foliju debljine 0,10 mm. Folija sa bočnih strana bliže zemlji može biti perforirana sa otvorima dimenzija 5x5 cm, posebno u toplijim klimatima.


Postavljanje cele konstrukcije izvodi se preko visoke gredice sa jagodama (oko 40 cm), a krajevi zategnute folije sa leve i desne strane se nalaze ispod nivoa bokora jagode. Preko folije se postavlja lučni pričvršćivač od plastike da vetar ne bi pomerao plastiku. Folija se ne pričvršćuje sa strane zbog lakšeg otvaranja i zatvaranja povlačenjem nagore ili nadole, a zbog jake zategnutosti ostaje na željenom mestu. Folija se sa čeone strane skuplja i vezuje za fiksirani kolac poboden ispod čeonog dela tunela. Otvaranje podizanjem se vrši u zavisnosti od strane sa koje greje sunce ili ili zatvaranja u zavisnosti od strane sa koje duva vetar, čime se obezbeđuje optimalan toplotni i vazdušni režim u tunelu. Kada je jako sunce praćeno visokim temperaturama folija se podiže sa obe strane i tada služi kao zasena.



U našim uslovima se mogu koristiti zelene sadnice u avgustovskoj sadnji bez dobijanja jesenjeg roda i one uz dobru negu daju snažan bokor i dobar rod u narednoj sezoni. Međutim za ostvarivanje jesenjeg roda koriste se frigo ili čekajuće sadnice. Najčešće je zastupljen dvoredni sistem sa rastojanjima 30h30 cm i cik-cak rasporedom sadnje. Rastojanja mogu biti i manja unutar reda (do 20cm). Između dve gredice najčešće je rastojanje 40 cm,tako da se zbog uštede prostora dobija preko 80 gredica po hektaru i oko 48000 do 50000 biljaka po hektaru.


Eksploatacija traje najčešće 2-4 godine dok se dobija visok prinos i kvalitet ploda, a potom se folija skida i uništava, dok se plastični držači skupljaju i ponovo koriste.




Nedostaci:otežano kretanje,podizanje folije sa strane duž reda radi obavljanja pomotehničkih mera ili berbe, pa onda ponovo spuštanje ako temperatura preko noći pada,što zahteva dodatnu radnu snagu. Pri visokim dnevnim temperaturama napola podignuta plastika služi kao zaštita od sunca, a ujedno potpomaže strujanje vazduha kako ne bi došlo do pregrevanja biljaka i štetnih posledica po njih i plodove.




Dejan Jocić dipl.ing.