Pitka i prijatna Banatska vina

U severnom delu Srbije, ali na drugoj strani reke Tise, nalazi se vinogorja Severnog Banata čiji se vinogradi prostiru oko Čoke i na Bisernom ostrvu kod Novog Bečeja. Među vinima sa područja Čoke zapažena su vina italijanskog rizlinga i muskat otonela, a od crvenog, merlo. Bela vina su sa 11-12% vol .alkohola i oko 5,5g/l ukupnih kiselina, lepe maslinastozelene boje, pitka i prijatna. Crno vino merlo sa područja Čoke se ističe svojom bojom i karakterističnim sortnim bukeom.

Na Bisernom ostrvu, uglavnom, se proizvode bela vina: italijanski rizling i muskat krokan.
U sastavu ovih vina ima nešto primesa od vina od sorte šasle. To su vina sa oko 12% vol. akohola i 5,5 g/l ukupnih kiselina prijatnog ukusa.


U vinogradarsko – vinarskom pogledu veoma zapaženo mesto ima Južni Banat sa Vršačkim i Belocrkvanskim vinogorjima kao i vinogorjem u Deliblatskoj peščari. Kao veliko područje ono daje i velike količine vina, mahom belih, a u manjoj meri i crvenih. Među belim vinima je veoma zapaženo vino banatski rizling. Ovo se vino spravlja od sorte kreaca koja nosi još i lokalni naziv „banatski rizling“, po kome je i vino dobilo ime. Ovo je vino sa 11-12,5 % vol. alkohola i 5,5-6,5 g/l ukupnih kiselina, lepe maslinasto zelene boje po ukusu harmonično i sa karakterističnim bukeom.



Od ostalih vina Južnog Banata zaslužuju pomena i vina od sorte: italijanski rizling, semijom, sovinjon, zeleni silvanac, traminac, muskat otonel i buvije. Ova vina spadaju u grupu kvalitetnih vina, naročito ako potiču sa brežuljkastih terena. Ona sadrže 11,5-12,5 % vol. alkohola i oko 6,5 g/l ukupnih kiselina, na ukusu su veoma prijatni.

U ravničarskom delu Južnog Banata mahom se proizvode stona vina od sorti: slankamenka, smederevka i šasla, a delom i kevedinka. Ova vina sadrže 10,5-11,5% vol. alkohola i 5-5,5 g/l ukupnih kiselina, na ukusu su dobra i kao takva predstavljaju dobra stona vina.

Što se tiče crvenih vina, ona su na području Južnog Banata slabije zastupljena od belih, ali su ipak zapažena kao što su vina: crni burgundac, game, merlo i frankovka. U kombinaciji sa frankovkom ova vina dobijaju lepu, intenzivnu crvenu boju i nešto više kiselina što ih čini prijatnim za piće.





Smederevka – lepotica prostranih vinogorja

Nedaleko od Beograda, sa desne strane dunava nalazi se drevni grad Smederevo poznat po svojoj tvrdJavi, po grožđu i vinu od sorte smederevka. Od Smedereva prema Krnjevu i Velikoj Plani se prostire smederevska kosa puna vinograda. Ponosna na svoje poreklo smederevka dominira kao lepotica poznata po svome grožđu i van granica naše zemlje. Nežno belo vino, istog imena, sa 10,5-12 % vol. alkohola i 6-8 g/l ukupnih kiselina je sa puno svežine i kao takvo je steklo veliki broj ljubitelja među potrošačima vina.

Ništa manje nisu zapažena ni ostala vina sa ovog područja kao što su: italijanski rizling, semijon, sovinjon, traminac i buvije. Ovo su kvalitetna vina sa 12-12,5% vol. alkohola i 6-7 g/l ukupnih kiselina, lepe maslinastozelene boje, veoma finim bukeom i ukusom.

Crvena vina su u Smederevskom vinogorju slabije zastupljena. Jedan deo ovih vina se proizvodi od prokupca, a u novije vreme se uvodi i game.

U nastavku Smederevskog vinogorja, dalje prema jugu na obroncima Šumadije prostiru se vinogradi Oplenačko-Venčačkog vinogorja. Smederevka je i ovde našla svoje mesto za bela stona vina, dok se za crvena i ružicu koristi prokupac i game.

Pored smederevke za kvalitetna bela vina se koriste sorte: italijanski rizling, semijon i sovinjon. Ovo su vina sa lepom malsinastozelenom bojom, 11,5-12,5 % vol. alkohola i 5-6 g/l ukupnih kiselina na ukusu su veoma prijatna za piće.

Od crvenih kvalitetnih vina sa ovog područja veoma je zapaženo vino od sorte game koje, kod povoljnih godina za sazrevanjem grožđe može da ima i 15% vol. alkohola, sa ostatkom neprevrelog šećera.



Dalje, prema jugu uz Veliku Moravu dolaze vinogradi sa područja Jagodina -Jovac-Rekovac. Ovaj kraj Srbije u vinogradarskom pogledu predstavlja nastavak prethodnog, tako da su i vina slična. Najvećim delom se spravljaju od sorte prokupac, a među njima je naročito poznata ružica iz okoline Jovca. U novije vreme sve više se sreću vina od kvalitetnijih sorti kao što su: italijanski rizling, semijon i sovinjon, za bela, a game i crni borgundac za crna vina.

Delovi ovog vinogradarskog područja se preko Oreovice i Požarevca pružaju do Rama na Dunavu i Braničeva u dolini reke Peka. Vina sa ovog relativno malog vinogorja, imaju više karakter vina sa peska jer se i vinogradi ovoga kraja nalaze mahom na peskovitim terenima.



Srpska Burgonja

Jedno od vinogorja uže Srbije, čije vino simbolizuje čitavo područje, jeste Župa sa svojim malim, ali veoma lepim gradom Aleksandrovcem. Za Župu kao vinogradarsko područje u našoj zemlji se s pravom može reći da je to Srpska Burgonja. Župsko crno vino i župska ružica veoma uspešno prezentuju Srbiju, kako na domaćem, tako i na inostranom tržištu.

Župsko crveno vino je zatvorenocrvene-rubin boje sa oko 13% vol. alkohola,4-5 g/l ukupnih kiselina i oko 25 g/l ekstrata bez šećera,na ukusu je puno, harmonično i veoma prijatno.

Drugi tip vina sa ovog područja jeste župska ružica, takođe, lepe rubin boje, sa oko 12,5 % vol. alkohola i veoma prijatnog ukusa zbog kog je na tržištu veoma cenjena i tražena. I jedan i drugi tip vina se spravljaju od sorte prokupac.

U novije vreme se u ovom području uvode sorte za kvalitetna crvena vina kao što su: game, crni burgundac, kaberne i merlo. Ovo su vina relativno jaka, sadrže oko 13% vol. alkohola, a neka i više,5-6 g/l ukupnih kiselina, imaju intenzivnu crvenu boju, bogata su u ekstaktu, na ukusu su harmonična i veoma prijatna za piće.



Pored crenih vina,u Župi se proizvode i veoma dobra bela vina od sorti: italijanski rizling, semijom i žilavka. I ova su vina dosta jaka, sa bojom koja od zelenkaste prelazi u nijansu žute, ćilibarske boje, po ukusu su pitka i veoma prijatna.

Sa sličnim karakteristikama su i vina sa područja Kruševca, Varvarina i Trstenika. Pošto se neposredno naslanja na Župsko vinogorje, ovo se područje smatra kao prošireno Župsko vinogorje.




Crvena vina prijatnog ukusa

Idući dalje, dolinom reke Morave, od Stalaća prema Nišu nailazimo na Aleksinačko i Niško vinogradarsko područje. Ovde se proizvodi pretežno belo stono vino,poznato kao ,,plemenka“. Ustvari, ovo vino ne potiče od istoimene sorte grožđa, već je to zaista ustaljeni tip vina koji se spravlja od prokupca i plovdine. To je vino sa 11-12% vol. alkohola i 4-5 g/l ukupnih kiselina, sa bojom koja često ima jedva primetnu nijansu crvenkaste, odnosno bakarne boje, na ukusu je prijatno, obično se pije u mešavini sa sodom kao ,,špricer“.

Na području Niša ima više manjih vinogradarskih centara poznatih po svojim vinima kao što su okolina Matejevca, Malče, Kamenice, a naročito Sićeva.

Istočno od Niša nalazi se Knjaževačko vinogorje poznato po svojim vinima kako crvenim tako i belim, kvalitetnim i običnim stonim vinima. Knjaževačko crveno vino od sorti game i crveni burgundac, zatim vino ružica pod imenom ,,muskat hamburg“ su dobro poznati na tržištu. To su vina sa veoma dobrom bojom, izraženim sortnim bukeom i veoma prijatnog ukusa.


Vrhunska krajinska vina

U pogledu kvaliteta ničta manje ne zaostaju ni bela vina od sorti: italijanski rizling, semijom, sovinjon. Među ovim vinima naročito zapaženo vino je ,,dubravka“.

Prema istoku, dolinom reke Timok, nastavlja se područje Zaječarskog vinogorja koje dalje prelazi u Krajinsko vinogorje, jedno od veoma poznatih u našoj zemlji.

Oslanjajući se na bogatu tradiciju u prošlosti, krajinska vina su stekla visoki renome koji i danas drži na tržištu. Sa Negotinom, kao centrom ovog velikog područja, treba pomenuti i druga, manja po obimu, ali veoma značajna, kao što su u okolini Rogljeva i Rajca, zatim ona pored Dunava oko Mihajlovca i Kladova. Teško je reći koje je vino od kog bolje iz ovog prostranog područja.

Među krajinskim vinima veliki renome su stekla crna vina od sorti: prokupac, game i crni burgundac. Za obezbeđenje dobre boje ovih vina na ovom području se gaji sorta začinak, kao bojadiser. Ova su vina sa 12% vol. alkohola,5-6 g/l ukupnih kiselina. Imaju vrlo dobru, intenzivno crvenu boju, bogata su u ekstaktu, prijatnog su ukusa i bukea. Jedno od ovih vina nosi naziv ,,Hajduk Veljko“, kao uspomenu na velikog junaka ovoga kraja.

Ni bela vina ovog vinogorja ne zaostaju mnogo iza crvenih. Do skoro se među ovim vinima isticalo vino od sorte bagrina, zlatno žute boje i karakterističnog bukea.

Međutim, danas manje ima ovog krajinskog vina, ono se,uglavnom, još zadržalo na području Rogljeva i Rajca. Umesto bagrine došla su vina od italijanskog rizlinga, semijona i sovinjona kao kvalitetna i smederevke kao stono vino. I jedna i druga vina su veoma tražena na tržištu.

Pored crvenih i belih vina u Krajini se proizvode vina tipa ružice po kojima je ovo područje veoma poznato. To su vina otvorene do zatvorene rubin boje sa oko 11% vol. alkohola i oko 5 g/l ukupnih kiselina, harmoničnog ukusa, veoma prijatna za piće.




Poznata vina od Prokupca

Jugozapadno od Niša sa leve strane reke Južna Morava, prostiru se vinogradi topličkog vinogorja sa gradom Prokupljem. I ovde se proizvode bela, crvena i ružičasta vina, uglavnom stona, jačine od 11-12%vol. alkohola, 4,5-5 g/l ukupnih kiselina, harmonična i prijatna za piće.

Uz Južnu Moravu sa njene desne strane, prostiru se vinogorja Vlasotinačkog, Leskovačkog i Vranjskog vinogorja. I na ovom području se proizvode belo stono vino tipa plemenka, slično onome sa teritorije Niškog vinogorja. Za ovo područje je karakteristično relativno veliko učešće sorte plovdine koja, zajedno sa prokupcem dominira u proizvodnji vina. Iako vino plemenka ima veliki broj ljubitelja, u novije vreme ga potiskuju vina boljeg kvaliteta od sorte italijanski rizling, semijon i sovinjon.

Vino „grom“ kao grom

U pogledu proizvodnje crnih vina više se ističe Vlasotince sa jednim tipom poznatim pod imenom „grom“. To je vino sa visokim sadržajem alkohola, jako zatvorenom crvenom bojom, nešto nižim kvalitetom, ali bogato u ekstraktu, na ukusu je puno i pitko. Za proizvodnju kvalitetnih crnih vina zastupljene su i kvalitetne sorte: burgundac, game i merlo.

Jedan deo grožđa od crvenih sorti se koristi za proizvodnju veoma dobrih vina tipa ružice.

Na Kosovu u podnožju velikih planinskih masiva Šare, Koritnika, Paštrika, Prokletija i Žleba, na blago valovitim terenima prostiru se vinogradi.

Izvanredan kvalitet vina

U okolini drevnog grada Prizrena, prestonice Cara Dušana, manastira Dečani, Orahovca, Suve Reke, Male Kruše, Đakovice i Peći proizvode se vina izvanrednog kvaliteta. Na ovom području može se s pravom reći da naša domaća sorta prokupac daje najbolja crna vina. Grožđe bogato šećerom, jedro i zdravo, daje crveno vino jačine od 12-13% vol. alkohola, bogato je u ekstraktu, dobro obojeno, na ukusu harmonično i veoma pitko. Pored prokupca na ovom području se proizvode veoma dobra crna vina i od kvalitetnih sorti game, creni burgundac, merlo i kaberne. To su, uglavnom, jača vina sa oko 13% vol. alkohola i oko 5 g/l ukupnih kiselina, bogata u ekstraktu lepe zatvoreno crvene boje izraženim sortnim bukeom i pitkošću. Među crvenim vinima ovog područja vrlo je poznat „Kosovski božur“.

Od belih vina proizvode se vina od sorti smederevka za belo stono vino, a italijanski rizling, semijom, žilavka i moslavac za kvalitetna bela vina. I ovo su vina, kao i crvena, veoma dobrog kvaliteta.



Zapažena proizvodnja vina

Severna Srbija sa svojom Fruškom gorom u Sremu, Subotičko - Horgoškom peščarom u Bačkoj i Južnim Banatom predstavlja područje sa veoma zapaženom proizvodnjom vina u Srbiji. Vina sa Fruške gore su bila poznata još u rimsko doba za vreme cara Probusa 276-282, a danas ona sigurno nadahnjuju veseli i živahni duh Sremaca, kao što su nekada davale inspiracije našim nezaboravnim pesnicima iz ovoga kraja.

Međutim belim vinima Fruške gore naročitu pažnju zaslužuju vina: italijanski rizling i traminac. Maslinastozelene boje, sa 12-13%vol. alkohola i 6,5-7,5 g/l ukupnih kiselina, uz to bogata u ekstraktu i sa izvanrednim bukeom, ova vina spadaju u red visoko kvalitetnih i veoma cenjenih vina. Ne zaostaju mnogo i ostali tipovi iz grupe kvalitetnih vina kao što su sorte: semijon, sovinjom, beli burgundac, zeleni silvanac, bovije.

Od stonih belih vina veoma je zapažen tip vina plemenka. Za razliku od istoimenih vina u Južnoj Srbiji, fruškogorska plemenka se spravlja od sorti: crvena slankamenka ili plovdina, zatim buvije i šasla bela i crvena. Vina ovog tipa su laka, pitka i veoma prijatna na ukusu, sa 10,5 do 11,5% vol. alkohola i oko 5 g/l ukupnih kiselina.

Fruška gora daje dobra i crvena vina kao što su ona od sorti: crveni burgundac, game, frankovka i drugo. Iako se proizvode manje od belih ova se vina odlikuju veoma dobrim kvalitetom.
Za ovo područje je karakteristična proizvodnja malih količina specijalnih vina kao što su karlovački bermet i fruškogorski biser.

U najsevernijem delu Srbije u Bačkoj, duž granice sa Republikom Mađarskom prostiru se Subotičko - Horgoška peščara sa vinogradima na živom pesku. Na ovom području se proizvode više bela, a manje crvena vina sa nešto ružice. Od kevedinka, crvena slankamenka, beli medenac i bakator. To su vina sa 10,5-11,5%vol. alkohola i 5-6 g/l ukupnih kiselina. Na ukusu su laka jer su dosta siromašna u ekstraktu, ali i kao takva ona imaju svoje ljubitelje.



U novije vreme ona sve više ustupaju mesto vinima boljeg kvaliteta od sorti italijanski rizling, ezerjo, zeleni veltlinac i muskat otonel. Ovo su vina sa 11-12,5%vol. alkohola i 5-6 g/l ukupnih kiselina veoma prijatna za piće. Među njima je čuveno poznato vino pod imenom „ciganj baro“.

U nešto manjoj meri se proizvode i crna vina od sorte kadarka, crni burgundac i frankovka. To su veoma dobra vina, sa umerenim sadržajem alkohola i vrlo su pitka.

Sa ovog područja su zapažena vina tipa ružice, kao laka i veoma prijatna za piće.


Vladan Trandafilović, dipl.ing.
spec.ampelografije