Krastavci se mogu uzgajati na golom tlu, na malču od crne polietilenske folije i na armaturi. Uzgoj na armaturi je u kombinaciji s malčiranjem crnom folijom i postavljenim sistemom za navodnjavanje kapanjem, najintenzivniji način proizvodnje krastavaca, kojim se ostvaruju najveći prinosi.

Zbog uspravnog rasta stabljike bolja je prozračnost biljaka, što rezultira manjim problemima s bolestima i olakšava berbu, a plodovi su čisti, bez čestica tla. Postavljanje armature se primenjuje u proizvodnji krastavaca za kiseljenje (kornišona) na otvorenom i u proizvodnji salatnih krastavaca u zaštićenim prostorima.

Krastavac je tipična toploljubiva vrsta s povećanim zahtevima prema temperaturi tla i vazduha. Zbog velike lisne površine ima velike zahteve za vodom, naročito tokom plodonošenja. Stoga se pri sadnji postavlja siatem za navodnjavanje kapanjem i crni polietilenski malč. Setva ili sadnja na otvorenom se ne preporučuje pre nego što prođe opasnost od kasnih prolećnih mrazeva. To je u drugoj polovini maja. Zbog velikih zahteva za toplotom krastavci se u posljednje vreme uzgajaju iz rasada proizvedenih u grejanom zaštićenom prostoru. Rasad se presađuje u vreme kad bi inače bila moguća setva, čime se ostvaruje ranija i duža berba plodova. U grejanim zaštićenim prostorima sadnja se obavlja početkom marta, a u negrejanim oko petnaestak dana ranije nego na otvorenom. Minimalna temperatura klijanja je 12 °C, a optimalna 25 do 30 °C. Za nicanje prilikom setve na otvorenom poželjno je da temperatura tla bude minimalno 15 °C. Za vegetativni rast i razvoj najpovoljnije su dnevne temperature oko 25 °C i noćne oko 18 °C, a za cvatnju i razvoj ploda 25 do 30 °C danju i 20 °C noću. Pri temperaturi 12 °C zaustavlja se cvatnja, na 10 °C biljka odbacuje cvetove, a na 6 °C prestaje s rastom. Visoke temperature iznad 32 °C znatno usporavaju rast plodova, smanjuju oplodnju, a ako su praćene nedostatkom vode može doći do opadanja cvetova i zametnutih plodova.

Kod visokih temperatura intenzivnije se formiraju muški cvetovi, što smanjuje prinos. Optimalna vlažnost tla tokom plodonošenja je oko 80% poljskog vodnog kapaciteta. Uz to, poželjna je i vlažnost vazduha iznad 70%. Tokom plodonošenja potrebno je navodnjavati s 25 do 30 l/m2 nedeljno, kako bi se sprečio gubitak turgora biljke i smanjila mogućnost opadanja cvetova. Najefikasnije je navodnjavanje kapanjem uz koje se može sprovesti i prihrana. Krastavci su izuzetno osetljivi na jače vetrove. Zbog toga bi u proizvodnji na otvorenome trebalo birati položaje prirodno zaštićene od vetra ili uz usev krastavaca, sa strane najčešćeg duvanja vetrova posejati nekoliko redova kukuruza, koji će poslužiti kao vetrozaštitni pojas.

Armatura za uzgoj krastavaca za kiseljenje ili „kornišona“ na otvorenome postavlja se pre setve ili sadnje. Na pripremljene gredice, s postavljenim sistemom za navodnjavanje kapanjem i pokrivene crnom polietilenskom folijom postavljaju se stubovi koji se ukopaju tako da su 150 do 180 cm iznad tla. Postavljaju se svaka 3 do 4 m u redove razmaknute 120 do 150 cm. Na visini 15 do 20 cm iznad tla napinje se donja žica, a na vrhovima stubova gornja. Na svakih 20 do 25 cm spušta se vezivo i privezuje za donju žicu ili se između žica napinje mreža veličine otvora 20 x 20 cm.

Setva se obavlja u kućice na razmak 25 do 30 cm, po 3 semenke u kućicu. Nakon razvijanja prvog pravog lista, ostavlja se najrazvijenija biljka, a ostale se režu u visini tla. Na taj način se dobiju oko 3 biljke po m2, što je optimalno za ovaj način uzgoja. Ako se preesađuje rasad, sadi se po jedna biljka na razmak 30 cm. Kad biljke narastu 30 do 40 cm usmeravaju se i obavijaju oko kanapa ili uvode u okca mreže. Ovo usmeravanje se tokom rasta sprovodi jedan do dva puta nedeljno, sve dok biljka ne naraste do gornje žice za koju se privezuje i spušta prema dole. Na donjem delu stabljike potrebno je redovno pincirati zaperke.




U proizvodnji salatnih krastavaca u zaštićenim prostorima koristi se vertikalni uzgoj uz vezivo. Rasadi s grudvom supstrata sade se u dvoredne trake razmaka 1 m, što znači da se na traku folije za malčiranje sade dva reda biljaka. Razmak između redova u traci, kao i razmak između biljaka u redu iznosi 50 cm, čime se ostvaruje sklop oko 2,5 biljke po m2. Pre sadnje se, iznad svakog reda na konstrukciju zaštićenog prostora razvuče pocinkovana žica, s koje se spušta vezivo. Nakon ukorenjivanja biljaka, vezivo se lagano veže oko stabljike na visini 10 cm iznad tla. Tokom rasta biljka se omotava oko veziva. Do visine oko pola metra s biljaka se odstranjuju svi formirani cvetovi i zaperci. Na taj način se osigurava bolji razvoj korena i lisne mase pre intenzivnog plodonošenja. Iznad toga se na sljedeća 3 do 4 nodija zaperci prikraćuju na 2 lista i 1 plod, dok se oni viši prikraćuju na 3 lista i 2 ploda. Kad glavna vreža naraste do žice, prebacuje se preko nje.

Druga je mogućnost prikraćivanje vrha kad dosegne žicu. U tom slučaju se na glavnoj vreži ostavlja zaperak koji se prebacuje preko žice. Tokom plodonošenja se uz navodnjavanje kapanjem jednom nedeljno sprovodi i prihrana kompleksnim vodotopivim đubrivima s povećanim koncentracijama kalijuma.

Berba krastavaca započinje 50 do 70 dana nakon setve, odnosno, 30 do 40 dana nakon sadnje. Sprovodi se svaka dva do tri dana, najčešće tri puta nedeljno. „Kornišoni“ se mogu brati i svaki dan, čime se postiže veći udeo ekstra klase ili „delikates“ plodova, kraćih od 3 cm. Zaostali plodovi koji prerastaju i deformisani plodovi usporavaju zametanje i rast mladih plodova. Klasiranje krastavaca za preradu obavlja se prema dužini i to:

I. klasa: 3 do 6 cm;
II. klasa: 6 do 9 cm;
III. klasa: 9 do 12 cm.

Plodovi duži od 12 cm smatraju se netržišnim. Većim udelom plodova ekstra i I. klase ostvaruje se bolji finansijski rezultat jer plodovi ovih klasa imaju najvišu otkupnu cenu. Prinos može varirati od 3 do 5 kg/m2. Uobičajeno, oko 15 do 20% prinosa čine plodovi prve klase, oko 40 do 45% druge i oko 30% treće klase. Uprkos pažljivoj berbi manji deo prinosa (5 do 10%) čine prerasli plodovi. Salatni krastavci se beru kad plodovi dostignu dužinu i promer karakterističan za kultivar. Dužina plodova u berbi najčešće iznosi između 18 i 24 cm, a promer od 4 do 5 cm. Masa tržišnih plodova varira od 200 do 300 g. Prinos može varirati od 10 do 30 kg/m2, u zavisnosti od vremena uzgoja i trajanju berbe.



Dr. sc. Božidar Benko


Tekst preuzet sa http://www.gospodarski.hr