Malčovanje je zastiranje (prekrivanje) zemljišta različitim materijalom (slama, piljevina, razne vrste folija...), radi sprečavanja razvoja korova, poboljšanja vodnog i vazdušnog režima u zemljištu, smanjenja kolebanja temperature zemljišta i uticaja mikroorganizama. Time se povećava plodnost zemljišta i omogućava bolji rast biljaka, ranije sazrevanje i veći prinos. Osim toga, postiže se ranija berba za 10-15 dana, što je naročito značajno za rano i kasno povrće.


Malčovanje se može primeniti na otvorenom polju i u zaštićenom prostoru (plastenici, staklenici). Pri zastiranju malč folijom, ona treba u potpunosti da nalegne na zemljište tj. da nema vazdušnih džepova. Danas postoje i nove generacije folija i agrotekstila koji su i antivirusni (s ugrađenim filterom za UV zrake određene talasne dužine) posredno, sprečavaju (odbijajući, dezorjentišući) štetočine i smanjuju mogućnost i pojavu virusa. Različita obojenost i kvalitet gornje površine PE folija i agrotekstila (belo/crna, žuto/crna, crveno/braon, srebrno/braon) reflektuju određeni spektar svetla, smanjuju uticaj vaši, belih mušica i crvenog pauka.


U kombinaciji sa ostalim merama (izborom odgovarajućih biljnih vrsta i sorti, izborom nezaraženih zemljišta, pravilnom ishranom biljaka, odgovarajućim plodoredom, preventivnim metodama tj. zaštitom prirodnih neprijatelja štetočina, kao što su: setva zaštitnih pojaseva, privlačenje predatora, košenje i ispaša) koristi se u organskoj poljoprivredi za kontrolu i suzbijanje štetočina, bolesti i korova.


Malčovanje je značajno za proizvodnju zdrastveno bezbedne hrane jer isključuje upotrebu herbicida i zbog manje relativne vlažnosti vazduha, prisutno je manje biljnih bolesti, pa se smanjuje i upotreba fungicida. Malč materijal smanjuje ispiranje NO3 u dublje slojeve što doprinosi boljem iskorišćavanju azotnih đubriva i smanjuje mogućnost zagađivanja vodenih tokova azotom.



Kod rane i kasne proizvodnje povrća značajno je i neposredno prekrivanje biljaka specijalnim materijalima, kao što je agrotekstil (agril, lutrasil, kovertan, nec folija). Za korišćenje bilo kog energenta za zagrevanje zaštićenog prostora se postavlja pitanje opravdanosti proizvodnje, zbog visokog učešća troškova grejanja u proizvodnoj ceni. Malčovanje i neposredno prekrivanje biljaka može značajno doprineti proizvodnji svežeg povrća u toku cele godine.


Svaki tip malča ima svoje specifičnosti. Prosečno povećanje temperature zemljišta pod crnom polietilenskom folijom je 2-4°S, što ima pozitivan efekat na biljke gajene na njima, za vreme hladnih, zimskih dana. Ona, takođe, upija toplotu (sama se zagrevajući), a zbog nedostatka svetlosti ispod folije je onemogućen rast korova.


Nasuprot njima, reflektivni malč (aluminijska folija, mineralna debela folija i organski malčevi), koriste se da snize temperaturu zemljišta. Organski materijali tj. malčevi (pšenična slama, piljevina, livadsko seno, treset i dr.) omogućavaju da se postigne:



• ujednačena vlažnost zemljišta za duži vremenski period, čime se sprečava pucanje plodova

• potrebna količina organske materije u zemljištu

• bolja struktura zemljišta, smanji njegovo stvrdnjavanje i poboljša njegova aeracija

• zaštita plodova prve cvetne grančice od dodira sa zemljištem

• infekcije zemljišnim parazitima

• smanjenje prizemne zemljišne vlažnosti vazduha i na taj način smanji pojavu bolesti



Izbor materijala za malčovanje zavisi od njegove sposobnosti da održi i poboljša strukturu zemljišta, da održi nutricioni balans u zemljištu, da smanji potrebu za primenom hemijskih sredstava (herbicidi i fungicidi ) i da omoguće dobijanje plodova sa minimumom hemijskih rezidua na njima.





Mr Branka Nikolić