Kod pojedinih biljaka javlja se biološki fenomen, a to je da mogu lučiti jednu ili više biohemiskih materija, koje utiču na rast, razmnožavanje i preživljavanje drugih biljaka i organizma. Ove materije deluju inhibitorno ili stimulativno na druge biljke i organizme.


Takve supstance mogu da budu prisutne u bilo kom delu biljke (list, cvet, plod, stabljici , korenu) pa čak i u okolnom tlu. Ova pojava se dakle naziva alelopatijom. Biljke svojim podzemnim organima usvajaju hranljive materije, vodu kao i kiseonik, ali one takođe izlučuju neke od materija kao na primer: organske kiseline, šećere, aminokiseline, fitoncide, koji imaju štetno delovanje na mikroorganizme u tlu kao i na druge biljke.



Primera radi, orah (Juglans regia) luči aktivnu materiju juglan, čijom hidrolizom i odsidacijom nastaje jedinjenje koje je toksično za zeljaste biljke, zato vrlo često ispod oraha i okolo njega nema zeljastih biljaka. Na juglanon su rezistentne drvenaste biljke iz rodava Betula, Acer,Fagus i druge.


Pelin ( Artemisia absinthium) takođe luči jedinjenje absintin, koje inhibitorno deluje na niz biljaka (Foeniculum vulgare, Carum carvi, Ocimum basilicum, Mellissa officinalis, Salvia sclarea) i druge. Neke biljke luče aktivne materije koje stimulativno deluju na druge biljke i organizme, recimo kukuolj (Agrostemma githago) luči aktivnu materiju agrostemin, koja ubrzava klijanje semena lana.


Utvrđeno je da su alelopatiske supstance koje izazivaju biohemiske intereakcije između biljaka tipični sekundarni proizvodi metabolizma. Alelopatija koja se bavi biohemiskim interakcijama u kojima jedna vrsta biljaka može da izluči materije koje inhibiraju rast i razviće drugih biljaka, a da pri tome same ne trpe inhibiciju, mogu naći praktičnu primenu u savremenoj poljoprivredi i biološkoj borbi protivu korova.



Vladica Stefanović dip.ing.