Kada temperatura okoline dostigne od 6 do 8°C, sve pčelinje zajednice formiraju kompaktno klube. To je istovremeno i raspon temperatura u kojem je potrošnja hrane najmanja. Daljim opadanjem spoljne temperature potrošnja ne raste onom brzinom koja bi se očekivala.Ako pčele ne neguju leglo, temperatura u središtu klubeta se kreće oko 21°C, dok se na površini omotača može izmeriti vrednost od 6,1 do 7,8 °C. Sa daljim padom temperature klube se skuplja, debljina omotača se povećava a pčele zbijaju.


Temperature zavise i od toga da li u klubetu ima legla ili ne. Ukoliko ga u središtu nema, temperatura u centru ne sme da padne ispod 14 °C, dok je tada na obodu svega 6,6°C; sa leglom ne sme da bude niža od 33°C u centru i 14°C na periferiji. Značajna uloga u održanju toplotne stabilnosti je i samog meda koji se nalazi u vencima iznad prostora gde se formira klube. Poznato je da je med materija sa vrlo velikom toplotnom tromošću, da se dugo i sporo zagreva, a da se isto tako i hladi. Med koji se dekristališe zahteva dosta vremena da poprimi toplotu i da se ponovo vrati u tečno stanje, ali zato dugo ostaje vruć. Isto se dešava i sa medom u ćelijama koje su iznad klubeta. Toplota ostaje sačuvana zahvaljujući, između ostalog, i tromosti mase meda u vencima da se brzo hlade.



Gubitak toplote pčele takođe sprečavaju stvaranjem vazdušne izolacije u ćelijama. Od svih pčela u klubetu, više od polovine njih posedaju prazne ćelije saća, zatvarajući ih telima kako bi stvorile prostor u kome je zarobljen vazduh. On ne može da se kreće i zato je dobar toplotni izolator, kao tanki sloj vazduha između dvostrukih stakala na prozoru. Izolaciju čini i mnoštvo dlačica koje se nalaze na grudime pčele između kojih je kakođe nepokretan vazduh.


Pčele se u klubetu stalno komešaju, jedno vreme provode u spoljašnjem sloju, a zatim se probijaju do unutrašnjosti da se ogreju. Naravno, one ne ostaju dugo u centralnom delu jer je tu toplo, ali istovremeno i vrlo vlažno i zagušljivo usled ugljen dioksida. Kao neophodan uslov za razvoj legla potrebna je i vlaga i to najmanje 60% vlažnosti. Tako se one stalno premeštaju između svežeg i hladnog dela i toplog i zagušljivog.





Nenad Stefanović dipl.ing.polj.