Prema Zakonu o zadrugama (Službeni list SRJ, broj 41/96 i 12/98) zemljoradničku zadrugu može osnovati najmanje deset zemljoradnika i drugih fizičkih lica, koji u svojini imaju ili po drugom osnovu koriste zemljište, objekte ili sredstva za rad u poljoprivredi.


Kada odlučite da pokrenete inicijativu za osnivanje zadruge, uradite to sa najboljim domaćinima u selu koji, pored uglednog imanja, imaju preduzetnički duh, a dovoljno su spremni i iskreni da otvoreno razgovaraju o načinu kako da se reše zajednički problemi. Ako su, uz to, mlađi i obrazovaniji to im, u odnosu na druge, daje dodatnu prednost. Nemojte razgovarati sa onima koji su skloni prevarama ili prevrtljivosti (danas jedno - sutra drugo), jer oni ne mogu biti pouzdani partneri u radu zadruge. Nemojte ih potpuno isključiti iz saradnje u kasnijem radu zadruge, ali ih stalno držite na oku (članovi zadruge treba da deluju i tako da daju šansu i onima koji se mogu promeniti). Dakle, samo najnapredniji treba da budu uvereni i odlučni u tome da im zadruga treba, između ostalog, i zbog razloga navedenih u ovom vodiču za interesno organizovanje zemljoradnika. To je i osnovna pretpostavka za uspeh i nada da trud za osnivanje zadruge neće biti uzaludan i da se pokretači inicijative neće kompromitovati u svojoj sredini, nego će, uspehom zadruge, povećati svoj ugled.



Osnivački akt zadruge je Ugovor o osnivanju, koji potpisuju svi osnivači i overavaju svoj potpis. Ugovor obavezno sadrži poslovno ime zadruge, sedište, pretežnu delatnost, podatke o osnivačima, iznos udela i rok uplate, odgovornost zadruge i zadrugara za obaveze, način i rok sazivanja osnivačke skupštine, kao i druga pitanja (načini i principi raspodele i sl.) od značaja za uspešan rad zadruge. Svako od ovih pitanja zaslužuje posebno objašnjenje, ali se mi ovom prilikom nećemo time baviti.


Zemljoradnička zadruga se može osnovati samo sa udelima osnivača. Udeli su sredstva koja osnivači obezbeđuju za osnivanje zadruge i predstavljaju početni kapital zadruge koji se mora uknjižiti na ime svakog osnivača. Zakon predviđa da udeli budu jednaki. To ne znači da treba da budu simbolični, odnosno mali. Treba proceniti koliki je minimalno potreban kapital da bi zadruga mogla da počne da radi.


Nikada nemojte ući u osnivanje zadruge samo sa onima koji su spremni da uplate osnivački ulog u vrednosti jedne ture pića. Iskreno, takve zadruga ne interesuje i oni su spremni da se odreknu svog udela u zadruzi i da ne učestvuju u radu i poslovanju, a u upravljanju mogu samo da smetaju.


Nivo ukupnog početnog kapitala zadruge u osnivanju predstavlja zbir svih pojedinačnih udela potpisnika Ugovora o osnivanju zadruge. Pojedinačni udeli moraju (po Zakonu) biti jednaki, zato je bolje ići na povećani broj osnivača, a ne na zakonski minimum (10 osnivača). U tom slučaju ćete uvažiti potrebu da veličina pojedinačnog udela ne ugrozi ekonomsku mogućnost poštenog domaćina kome treba zadruga.


Osnivačka skupština se održava sa svim licima koja su potpisala Ugovor o osnivanju zadruge. Nemojte na skupštinu zvati one koji nisu hteli da potpišu osnivački ugovor, jer takvi mogu samo da smetaju. Potpisnici Ugovora o osnivanju usvajaju zadružna pravila i biraju prve organe zadruge - predsednika Skupštine zadruge, predsednika i članove Upravnog odbora (ako zadruga ima više od 20 osnivača), Nadzorni odbor i vršioca dužnosti direktora. Ako se bira Upravni odbor on mora imati najmanje pet članova, a Nadzorni odbor najmanje tri člana. Svi moraju imati status člana zadruge, odnosno zadrugara (potpisnici Ugovora o osnivanju).



Vršilac dužnosti direktora zadruge može biti i neko od zadrugara, ali ne onaj koji je prethodno izabran za predsednika Skupštine, predsednika ili člana Upravnog i Nadzornog odbora. Vršilac dužnosti direktora je, po pravilu, lice koje sprovodi sve radnje oko upisa zadruge u registar u Agenciji za privredne registre i obavlja druge radnje potrebne za početak rada zadruge (izrada pečata, otvaranje računa kod poslovne banke, prijava u poreskoj upravi itd.) i bira se do izbora direktora, ali ne na period duži od godinu dana.


Upis zadruge u privredni registar obavlja se u Agenciji za privredne registre.
Prijava se predaje u jednom primerku (druge zadržite za potrebe zadruge) i ona obavezno sadrži:

1. zahtev za registraciju osnivanja zadruge;
2. overen potpis lica ovlašćenog za zastupanje na OP obrascu (VD direktor zadruge);
3. Ugovor o osnivanju sa overenim potpisima najmanje 10 osnivača;
4. fotokopije ličnih karata svih potpisnika Ugovora o osnivanju zadruge;
5. zapisnik sa osnivačke skupštine;
6. zadružna pravila - usvojena na osnivačkoj skupštini;
7. potvrda poslovne banke o uplati osnivačkih udela na privremeni račun, ili potvrda ovlašćenog skladištara ako su udeli u robi;
8. potvrda o uplati takse na registraciju na račun Agencije za privredne registre, Beograd - broj računa 840-29770845-52, model 97, poziv na broj 01 (pre uplate proveriti iznos i žiro račun u najbližoj kancelariji Agencije za privredne registre);
9. potvrda o uplati takse Republičkom zavodu za statistiku Beograd - broj računa 840-742221843-57, model 97, poziv na broj prema šifri opštine u kojoj će biti sedište zadruge (pre uplate utvrditi šifru, iznos i žiro račun - sve proverite u najbližoj kancelariji Agencije za privredne registre).


Zadruga se smatra osnovanom donošenjem rešenja o registraciji, a rešenje sadrži matični broj firme (MB) i poreski identifikacioni broj (PIB) pa se, na osnovu rešenja, može uraditi pečat i otvoriti poslovni račun kod banke, a nakon toga i početi sa poslovanjem.



Izvor: "Zašto i kako se organizovati u zadruge" (SANU)




Duška Petrović