Ribes nigrum L.
Familia: Grossulariaceae

Narodna imena: crna ribizla, ribizla, ribiz crni



Ribizla se sreće kao samonikla u vlažnim šu­mama, šikarama, a dosta se i gaji po baštama i vrtovima, na vlažnom i azotom bogatom zem­ljištu. Često se gaji kao dekorativna i medonosna biljka.


Ribizla je žbunasta biljka visoka do 1,5 m. Listovi su režnjeviti, s lica tamnozeleni i goli, a sa naličja svetiiji i obrasli dlačicama. Cvetovi su žutozeleni, a po obodu smeđecrvene boje. Ribizla cveta u toku maja. Plod je crna bobica koja sazreva neravnomerno, tako da u isto vreme na biljci imamo i zrele i zelene plodove. Pored ove ribizle poznata je i crvena ribizla (Ribes nigrum L.) koja ima cvetove crvene ili zelene boje i crvene zrele plodove, a listovi na donjoj strani imaju uljane žlezde.




Hemijski sastav i upotreba

Plod ribizle (Ribis nigri fructus) bogat je vitaminom S (100-400 mg/%). Sadrži organske kiseline, pektin, tanine i dr. Upotreb­ljava se u obliku čajnog napitka, kao lekovito sredstvo u slučajevima gde je potrebno da­vanje vitamina C (grip, anemija, avitaminoza). Sokovi dobijeni iz plodova koriste se u obliku sirupa i koncentrata kao korigent proizvodima neprijatnog ukusa i mirisa, kao osvežavajući napitak, a služe i za jačanje organizma. Prepo­ručuje se kod čira na želucu i dvanaestopalačnom crevu, kod gastritisa i smanjene koli­čine kiseline u želucu. Droga se koristi za sprečavanje i lečenje infekcija, naročito disajnih puteva, deluje kod reumatskih bolesti, promuklosti, gihta i kašlja.




Plod crvene ribizle (Ribis rubri fructus) sa­drži nešto manje šećera, a više organskih kiselina (limunska, jabučna, vinska) od crne ribi­zle, te se koristi kao sredstvo za povećavanje apetita i ublažavanje žeđi. Plodovi obe vrste ribizle imaju široku primenu u prehrambenoj industriji za spravljanje slatka, džemova, kom­pota, voćnih sokova i likera. Lišće i pupoljci crne ribizle, zahvaljujući prijatnom aromati­čnom mirisu (sadrže oko 0,4% etarskog ulja), dodaju se raznim čajevima, likerima i tinkturama.



Sakupljanje

Plodovi se beru u fazi potpune zrelosti i suše na promaji ili u sušionici na temperaturi od 50 – 60°C. Sa jednog žbuna može se prikupiti oko 30 kg zrelih plodova ribizle.




prof. dr Jan Kišgeci
Preuzeto iz monografije "LEKOVITO BILjE - Gajenje, sakupljanje, upotreba"